Bảo đảm cung cấp nước sạch và cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường ở khu vực nông thôn

Ngày 16/10, tại Thành phố Hồ Chí Minh, thực hiện chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp tổ chức Diễn đàn “Vai trò của nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn trong phát triển nông nghiệp bền vững, xây dựng nông thôn văn minh”.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Vũ Minh Việt, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh: “Hiện nay, Việt Nam đang trong quá trình chuyển mình mạnh mẽ, hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế nông nghiệp xanh-sạch-tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Trong bối cảnh đó, việc bảo đảm cung cấp nước sạch và cải thiện điều kiện vệ sinh môi trường ở khu vực nông thôn trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Bởi lẽ, phần lớn hoạt động sản xuất nông nghiệp đặc biệt là trồng trọt, chăn nuôi đều gắn chặt với tài nguyên nước và môi trường chung quanh.

Một môi trường nông thôn sạch sẽ, không ô nhiễm nguồn nước, không tồn tại những điểm nóng về rác thải sinh hoạt hay chất thải nông nghiệp, sẽ tạo điều kiện thuận lợi để xây dựng nông thôn mới văn minh, xanh-sạch-đẹp”.

Tại diễn đàn, các đại biểu đều cho rằng, trong tiến trình phát triển nông nghiệp bền vững và xây dựng nông thôn văn minh, nước sạch và vệ sinh môi trường giữ một vai trò đặc biệt quan trọng.

Nước sạch và môi trường sạch không chỉ là nhu cầu thiết yếu của đời sống con người, mà còn là những yếu tố nền tảng góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân nông thôn, bảo đảm môi trường sống lành mạnh, an toàn cho sản xuất nông nghiệp.

Theo Cục Quản lý và Xây dựng Công trình Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), công tác nước sạch nông thôn trong giai đoạn 2021-2025 đã có đóng góp quan trọng vào chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới ở các địa phương.

Cụ thể, đến nay, toàn quốc có 68% hộ dân nông thôn được sử dụng nước đạt quy chuẩn, gồm 60% số hộ sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn từ công trình cấp nước tập trung và 8% số hộ từ cấp nước hộ gia đình. Công tác nước sạch nông thôn đã đóng góp vào việc đạt chỉ tiêu nước sạch ở hàng nghìn xã. Nhờ vậy, cả nước có 6.084/7.669 xã (79,3%) được công nhận đạt tiêu chuẩn nông thôn mới, 2.567 xã nông thôn mới nâng cao, 743 xã nông thôn mới kiểu mẫu.

Tuy nhiên, công tác nước sạch nông thôn vẫn đang bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Trước hết là tỷ lệ số hộ sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung còn thấp (55,1%) và chênh lệch lớn giữa các vùng: Đồng bằng sông Hồng (75,1%), đồng bằng sông Cửu Long (72%); miền núi phía bắc (17,7%); Tây Nguyên (12,7%).

Bên cạnh đó, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chưa hoàn thiện, bị điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác nhau nên bị phân tán, thiếu đồng bộ. Ngoài ra, các mô hình cấp nước sạch do Ủy ban nhân dân xã, cộng đồng quản lý khai thác hiện chiếm tỷ lệ lớn (72,5%), trong khi trình độ, năng lực quản lý khai thác còn hạn chế và không có kinh phí để nâng cấp, sửa chữa công trình.

Một bất cập lớn là thiếu nguồn lực đầu tư. Trong giai đoạn 2020-2024, nhu cầu vốn đầu tư cho nước sạch nông thôn là 29,2 nghìn tỷ đồng, nhưng tổng vốn đầu tư chỉ đạt 13,4 nghìn tỷ đồng.

Thực hiện “Chiến lược quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, từ nay đến năm 2030, công tác nước sạch nông thôn trên cả nước hướng tới mục tiêu 80% hộ gia đình nông thôn được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn; 100% đơn vị cấp nước có đủ năng lực; giải quyết dứt điểm tình trạng thiếu nước sinh hoạt người dân các khu vực khó khăn, ô nhiễm, xâm nhập mặn. Đến năm 2045, 100% người dân nông thôn được sử dụng nước sạch.

Để đạt được những mục tiêu này, ông Lương Văn Anh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương sẽ tập trung vào các giải pháp như hoàn thiện cơ chế, chính sách, đầu tư phát triển hạ tầng nông thôn, huy động nguồn lực đầu tư, cấp nước an toàn hộ gia đình tại các khu vực không có khả năng tiếp cận công trình cấp nước tập trung hoặc đầu tư công trình cấp nước tập trung không hiệu quả, đẩy mạnh truyền thông về nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn…

Cùng với đó, ông Lương Văn Anh cũng nhấn mạnh, việc phát triển nước sạch nông thôn gắn với chuyển đổi số không chỉ là yêu cầu tất yếu của thời đại mà còn là giải pháp then chốt hướng tới mục tiêu xây dựng nông thôn bền vững, văn minh.

Thông qua ứng dụng công nghệ số trong quản lý, giám sát và vận hành hệ thống cấp nước, chúng ta nâng cao hiệu quả đầu tư, bảo đảm công bằng trong tiếp cận nước sạch và bảo vệ tài nguyên nước.

Đây chính là nền tảng để nâng cao chất lượng sống người dân nông thôn, góp phần hiện thực hóa mục tiêu “nông thôn mới thông minh - nông thôn đáng sống” trong giai đoạn tới.

Nguồn: Báo Nhân Dân