Gỡ khó định giá nước sạch

Ngày 11/8 tại TP Đà Nẵng đã diễn ra Hội nghị Lấy ý kiến dự thảo thông tư hướng dẫn trong định giá nước sạch, do Bộ Tài chính tổ chức.

Hội nghị đã khái quái những thông tư liên quan, làm cơ sở để các đơn vị sản xuất, kinh doanh nước sạch, các cơ quan, ban ngành các địa phương trao đổi, thảo luận, góp ý.

Khuyến khích nâng cao công nghệ

Trước đó, Thông tư 44/2021/TT-BTC (ban hành tháng 6/2021) quy định khung giá, nguyên tắc và phương pháp xây dựng giá nước sạch, dựa trên Luật giá 2012, được xây dựng bài bản, bám sát thực tiễn, đảm bảo hài hòa giữa yêu cầu quản lý nhà nước, quyền lợi của người dân và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp cấp nước.

Tháng 6/2023, Luật giá mới được ban hành, Thông tư 44/2021 hết hiệu lực. Thông tư 45/2024/TT-BTC quy định phương pháp định giá chung đối với hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá nhưng chưa bao quát được những đặc thù riêng của ngành cấp nước, dẫn đến việc các tỉnh, thành gặp khó khăn khi xây dựng giá nước.

Nhiều tỉnh thành nêu thực trạng việc điều chỉnh giá nước tại địa phương hiện rất khó khăn, nhiều nơi, như Đồng Nai 10 năm qua chưa thể điều chỉnh giá nước.

Ông Nguyễn Ngọc Điệp, Chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam, cho rằng, xây dựng phương án giá phải hướng đến việc khuyến khích các đơn vị sản xuất nước sạch đổi mới, nâng cao chất lượng nước bằng cách nâng cao công nghệ như khử trùng bằng công nghệ mới, không mua hóa chất trôi nổi để lọc nước.

Ông Mai Song Hào, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP - Tổng Công ty Nước và môi trường Bình Dương, cho biết tỷ lệ thất thoát nước, theo Thông tư 44/2021, tối đa 20%, với mục tiêu giảm còn 15% vào năm 2025.

Đơn vị cấp nước nào đạt dưới mức 15% được giữ ổn định tỷ lệ này trong 3 năm. Đây là cách làm có tính khuyến khích và tạo động lực cho doanh nghiệp đầu tư cải tiến để giảm thất thoát – đồng thời tiết kiệm tài nguyên. Tuy nhiên dự thảo mới, quy định “Đơn vị cấp nước có trách nhiệm cung cấp hồ sơ, dữ liệu chứng minh tỷ lệ hao hụt nước sạch đề xuất tại phương án giá nước sạch…”

“Sau khi thất thoát giảm dưới 15% thì hầu như không công ty nào đầu tư thêm để tiếp tục kéo giảm tỷ lệ, vì đã đủ cơ sở làm giá nước rồi, nếu giảm tỷ lệ thêm 1% tốn rất nhiều tiền”, ông Mai Song Hào dẫn chứng.

Ông Mai Song Hào đề xuất Bộ Xây dựng xây dựng định mức chuẩn về tỷ lệ hao hụt nước tùy theo từng khu vực: đô thị, vùng núi, nông thôn… Từ đó, mỗi đơn vị áp dụng tỷ lệ tương ứng khi xây dựng giá nước. Đơn vị nào làm tốt (hao hụt thấp hơn chuẩn) thì được hưởng lợi từ phần tiết kiệm đó, góp phần nâng cao hiệu quả và trách nhiệm sử dụng tài nguyên nước.

Phân cấp cho địa phương

Đại diện Công ty CP Cấp nước Bà Rịa - Vũng Tàu (TPHCM) cho biết việc phân cấp cho UBND tỉnh thành định giá nước rất tốt nhưng cần chi tiết, đơn cử là giá bán buôn. Hoạt động bán buôn trong ngành nước có khi mang tính hỗ trợ khẩn cấp, như một đơn vị gặp sự cố, cần có nguồn bổ sung. Nếu phải chờ UBND duyệt giá bán buôn mới được cấp nước thì sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh cấp nước và quyền lợi người dân.

Đồng quan điểm, một số đơn vị cấp nước đề nghị cho phép các đơn vị tự thỏa thuận giá bán buôn phù hợp với thỏa thuận thương mại và cơ chế thị trường. Trong trường hợp không thỏa thuận được, có thể tổ chức hiệp thương với sự chứng kiến của UBND cấp tỉnh để đảm bảo hài hòa quyền lợi các bên.

Về giá bán buôn, ông Đặng Đức Hiền, Phó Tổng Giám đốc tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn cho biết thêm, tại TPHCM có đặc thù trước 2010 nước sạch không đủ cho người dân và sản xuất, thành phố kêu gọi nhà đầu tư, hợp đồng 20 năm, việc thông tư mới xây dựng lại giá bán buôn thì các đơn vị này phản đối, dẫn đến tranh chấp pháp lý.

Ông Hiền cũng đề xuất nên xây dựng giá nước theo lộ trình để các đơn vị cấp nước có kế hoạch phát triển theo, nếu điều chỉnh giá nước hằng năm với thủ tục hiện nay thì quanh năm phải loay hoay định giá.

Thông tư 44 quy định mức lợi nhuận tối thiểu và tối đa (từ 360 đồng/m³ đến 1.500 đồng/m³ tùy loại hình cung cấp nước), giúp quá trình thẩm định và phê duyệt giá được thuận lợi. Trong khi dự thảo hiện nay quy định chưa rõ ràng, như “phù hợp với mặt bằng thị trường” và “phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ”. Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp và cả cơ quan thẩm định, không có chuẩn cụ thể để so sánh hay đối chiếu.

Ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng Cục Quản lý giá Bộ Tài chính, cho biết nước sạch là mặt hàng theo Luật giá qua 2 cấp định giá, trong đó Bộ Tài chính ban hành khung giá, UBND cấp tỉnh thành ban hành giá cụ thể.

Dự thảo thông tư hướng dẫn nội dung đặc thù trong định giá nước sạch lần này lấy ý kiến, với tinh thần hướng đến phân cấp mạnh mẽ, giao thẩm quyền cho UBND cấp tỉnh. Trong đó, định hướng rất quan trọng là đảm bảo hài hòa giữa lợi ích doanh nghiệp và người tiêu dùng, quan điểm của Chính phủ là người dân phải được tiếp cận nước sạch với chi phí hợp lý và công bằng.

Tiếp thu các ý kiến góp ý, ông Nguyễn Minh Tiến cho biết việc định giá phải bám sát, đảm bảo nguyên tắc Luật giá, lợi nhuận hợp lý theo nguyên tắc thị trường, những khoản chi phí hợp lệ, có cơ sở chứng minh và tài liệu chứng minh.

Cục trưởng Cục Quản lý giá cũng thống nhất cần khuyến khích thu thập hết phương án giá của các đơn vị cấp nước, cập nhật sự thay đổi trong các yếu tố hình thành giá, cụ thể hơn trong từng loại hình kinh doanh dịch vụ có mức sử dụng nước khác nhau, khuyến khích doanh nghiệp nâng cao công nghệ, tăng hiệu quả kinh doanh, dự thảo thông tư cố gắng tối đa tạo khung pháp lý cơ sở để tổ chức, cá nhân thực hiện.

Nguồn: Báo Đại đoàn kết