Nước sạch nông thôn Bắc Ninh: Điểm tựa hoàn thiện tiêu chí thủy lợi nông thôn mới

Hệ thống 118 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung đang giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao tỷ lệ người dân nông thôn Bắc Ninh được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn, góp phần hoàn thiện tiêu chí thủy lợi và nâng chất lượng xây dựng nông thôn mới.

Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới, nước sạch sinh hoạt không chỉ là nhu cầu thiết yếu của người dân mà còn là một tiêu chí quan trọng trong nhóm tiêu chí thủy lợi, môi trường và chất lượng sống nông thôn.

Tại Bắc Ninh, hệ thống công trình cấp nước sinh hoạt tập trung nông thôn đang từng bước được rà soát, đánh giá toàn diện nhằm hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu nông thôn mới giai đoạn mới.

118 công trình cấp nước, nền tảng cho nông thôn mới

Theo rà soát của Chi cục Thủy lợi, toàn tỉnh Bắc Ninh hiện có 118 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung nông thôn, hình thành từ nhiều giai đoạn, nhiều nguồn vốn khác nhau. Trong đó, 38 công trình hoạt động bền vững, 80 công trình hoạt động tương đối bền vững theo Bộ chỉ số theo dõi đánh giá nước sạch nông thôn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Các công trình này giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc nâng cao tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn,một chỉ tiêu cốt lõi trong tiêu chí thủy lợi nông thôn mới, đồng thời góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cải thiện môi trường và chất lượng sống ở khu vực nông thôn.

Hệ thống cấp nước nông thôn tại Bắc Ninh được đầu tư từ nhiều nguồn: ngân sách nhà nước, các chương trình mục tiêu quốc gia, vốn ODA, vốn doanh nghiệp và xã hội hóa. Cùng với đó là các mô hình quản lý đa dạng: doanh nghiệp, trung tâm nước sạch, hợp tác xã và UBND cấp xã.

Thực tế cho thấy, các công trình do doanh nghiệp hoặc Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn quản lý cơ bản vận hành ổn định, bộ máy quản lý rõ ràng, nhân lực được đào tạo bài bản, thực hiện kiểm soát chất lượng nước theo quy định.

Ngược lại, nhiều công trình giao Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc thôn, bản quản lý còn gặp khó khăn do quy mô nhỏ lẻ, nhân lực chưa được đào tạo chuyên môn, giá bán nước chưa tính đúng, tính đủ, dẫn đến thiếu nguồn lực cho bảo trì, duy tu.

Giá nước, mô hình quản lý và bài toán vận hành bền vững

Một trong những “nút thắt” lớn hiện nay là việc phê duyệt và thực hiện giá bán nước sạch nông thôn. Tại nhiều địa bàn, giá nước còn thấp hơn giá thành sản xuất, chưa tính đủ chi phí khấu hao tài sản, khiến các đơn vị quản lý khó duy trì hoạt động lâu dài.

Đáng chú ý, chính sách hỗ trợ, cấp bù giá nước trên thực tế chưa được triển khai hiệu quả; thậm chí tại một số địa phương, cơ sở pháp lý cho hỗ trợ giá đã bị bãi bỏ. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tái đầu tư, nâng cấp công trình.

Bên cạnh những kết quả đạt được, hệ thống nước sạch nông thôn tại Bắc Ninh vẫn đối mặt với nhiều tồn tại: một số công trình hoàn thành nhưng tỷ lệ người dân sử dụng thấp; công tác tuyên truyền về lợi ích sử dụng nước sạch tập trung còn hạn chế.

Đặc biệt, tại các xã vùng khó khăn, dân cư thưa thớt, khả năng chi trả của người dân thấp, công trình nhỏ lẻ nhanh xuống cấp, gây khó khăn cho việc duy trì tiêu chí thủy lợi trong xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Hướng tới mục tiêu hơn 93% dân nông thôn được dùng nước sạch đạt chuẩn vào năm 2030

Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh nhiệm kỳ 2025-2030, đến năm 2030, 93,8% người dân nông thôn được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Chi cục Thủy lợi đề xuất xây dựng mới 27 công trình cấp nước tập trung giai đoạn 2026-2030, với tổng kinh phí dự kiến khoảng 1.369 tỷ đồng.

Song song với đầu tư mới, tỉnh sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý tài sản hạ tầng nước sạch, rà soát lại mô hình quản lý, tính đúng-tính đủ giá nước, tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu, tin và sử dụng nước sạch tập trung.

Không chỉ là hạ tầng kỹ thuật, nước sạch nông thôn đang trở thành thước đo quan trọng phản ánh chất lượng, chiều sâu của xây dựng nông thôn mới. Việc bảo đảm cấp nước an toàn, bền vững chính là điều kiện để giữ vững và nâng cao tiêu chí thủy lợi, hướng tới một nông thôn Bắc Ninh phát triển hài hòa, văn minh và đáng sống.

Nguồn: Báo Nhân Dân