Tín dụng nước sạch: Giải pháp giúp nâng cao tỷ lệ người dân khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh Sơn La được tiếp cận nước sạch

Tiếp cận và sử dụng nước sạch là quyền cơ bản của con người, gắn trực tiếp với sức khỏe, chất lượng cuộc sống và sự phát triển bền vững. Trong chiến lược quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn 2045, mục tiêu đảm bảo cho người dân, nhất là khu vực nông thôn đều được tiếp cận nguồn nước sạch, an toàn được coi là nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, tỉnh Sơn La đang đối mặt với thách thức lớn về tiếp cận nước sạch.

Toàn tỉnh hiện có 1.840 công trình cấp nước tập trung nông thôn, nhưng chỉ 2,39% công trình hoạt động bền vững; trong khi tới 75,49% công trình xếp loại kém bền vững, trong đó 452 công trình đã ngừng hoạt động. Hệ quả là nhiều hộ dân vùng nông thôn vẫn chưa có nguồn nước đảm bảo an toàn, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa, nơi đồng bào dân tộc thiểu số còn phải sử dụng nước khe, suối hay nước mưa dự trữ, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn.

Kết quả rà soát năm 2024 cho thấy, tỷ lệ hộ nông thôn Sơn La được sử dụng nước hợp vệ sinh đạt tới 96,69%. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ dân thực sự được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn quốc gia mới đạt 40,56%. Đáng chú ý, trong nhóm hộ nghèo, con số này chỉ là 12,22%  một tỷ lệ rất thấp, đặt ra thách thức lớn trong việc bảo đảm quyền tiếp cận nước sạch cho mọi người dân.

Nguyên nhân chủ yếu là do công nghệ xử lý nước tại nhiều công trình cũ còn lạc hậu, chỉ dừng lại ở lắng, lọc thô và khử trùng sơ bộ, chưa loại bỏ được vi sinh, kim loại nặng... Bên cạnh đó, địa hình chia cắt, dân cư phân tán và nguồn vốn đầu tư hạn chế khiến việc xây dựng, nâng cấp công trình tập trung quy mô lớn chưa thể triển khai đồng bộ.

Chỉ tiêu phát triển Kinh tế - Xã hội giai đoạn 2026-2030 của tỉnh xác định: ít nhất 60% dân số nông thôn được sử dụng và tiếp cận nước sạch. Đây vừa là mục tiêu mang tính cấp thiết về dân sinh, vừa là yêu cầu phát triển bền vững, khẳng định  quyết tâm chính trị trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân, đặc biệt ở nông thôn và các vùng khó khăn.

Để đạt mục tiêu đề ra, cùng với việc đầu tư xây dựng, nâng cấp các công trình cấp nước tập trung, đổi mới công nghệ xử lý và mở rộng quy mô, tỉnh cần từng bước chuyển các công trình cấp nước đơn giản thành công trình hiện đại. Song song với đó, việc triển khai đồng bộ, linh hoạt và kịp thời các giải pháp là yêu cầu cấp thiết, trong đó đặc biệt chú trọng tới các hộ dân nông thôn chưa có công trình cấp nước tập trung, cũng như những khu vực có công trình đã hư hỏng, xuống cấp. Đây chính là bước đi quan trọng để nhanh chóng nâng cao tỷ lệ người dân nông thôn Sơn La được sử dụng nước sạch, bảo đảm an toàn và hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững trong giai đoạn tới.

Ngày 1/3/2024, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 10/2024/QĐ-TTg, cho phép các hộ gia đình nông thôn được vay vốn tín dụng ưu đãi để xây dựng, sửa chữa, nâng cấp công trình cấp nước và vệ sinh. Theo đó, mỗi hộ có thể vay tối đa 25 triệu đồng cho công trình cấp nước và 25 triệu đồng cho công trình vệ sinh, với thời hạn 5 năm, lãi suất 9%/năm. Đối tượng thụ hưởng là các hộ chưa có công trình cấp nước hoặc công trình đã hư hỏng, cần xây mới, cải tạo, nâng cấp.

Nguồn vốn vay này có thể được sử dụng để khoan giếng, xây bể chứa, lắp đặt đường ống, thiết bị lọc cơ bản đối với hộ chưa có công trình, hoặc để sửa chữa, bổ sung thiết bị xử lý nhằm bảo đảm chất lượng nước sinh hoạt đạt chuẩn đối với hộ có công trình xuống cấp. Điểm đáng chú ý là chính sách không chỉ giải quyết nhu cầu trước mắt về nước sạch cho  sinh hoạt, mà còn khuyến khích người dân chủ động cải thiện điều kiện vệ sinh, giảm thiểu nguy cơ dịch bệnh, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống. Xa hơn, tín dụng nước sạch được coi là công cụ quản lý bền vững, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, thúc đẩy xây dựng nông thôn mới và hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững của Sơn La.

Để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, cần sự phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, ngân hàng và các tổ chức đoàn thể trong việc tuyên truyền, hướng dẫn, hỗ trợ kỹ thuật và giám sát triển khai. Đây chính là yếu tố quyết định để nguồn vốn ưu đãi trở thành động lực thiết thực, mang lại lợi ích lâu dài cho người dân nông thôn.

Nguồn: sonnmt.sonla.gov.vn